Een belangrijk onderdeel van ons spijsverteringskanaal is de maag. De binnenzijde van de maagwand is bedekt met een dikke slijmvlieslaag. Het maagsap wordt geproduceerd door klieren in het maagslijmvlies. Maagzuur bevat onder andere zoutzuur, spijsverteringsenzymen en het bevordert de vertering van voedsel in de maag.
Het zoutzuur doodt de bacteriën in het voedsel die we binnenkrijgen. Daarnaast activeert het zoutzuur in de maag de spijsverteringsenzymen. Onder de slijmvlieslaag van de maag zit een laag met zenuwen en bloedvaten die dus beschermd worden door het slijmvlies.
De buitenkant van de maag bestaat uit een dikke spierlaag die ervoor zorgt dat het voedsel wordt fijngemalen en wordt vermengd met maagsap.
Wat is een maagzweer?
Wanneer er sprake is van een gat in de beschermende slijmvlieslaag spreken we van een maagzweer (Ulcus ventriculi). De zenuwen in de bindweefsellaag liggen ’open en bloot’ door het gat in de slijmvlieslaag. Als het maagzuur met deze zenuwen in aanraking komt, veroorzaakt dat een hevige pijn.
De naam ‘maagzweer’ wordt zowel gebruikt voor een zweer in de maag (ulcus ventriculi) maar ook voor een zweer in de twaalfvingerige darm (dit noemen we ulcus duodeni). De twaalfvingerige darm is het eerste deel van de dunne darm. Ons voedsel komt hier als eerste terecht als het onze maag verlaat.
Overigens komt bij mannen een maagzweer twee keer zo vaak voor als bij vrouwen. Maagzweren komen over het algemeen tegenwoordig minder voor dan tientallen jaren geleden. Dat komt onder andere door de betere behandeling van de Helicobacter pylori bacterie en het gebruik van medicatie.
Oorzaken
De belangrijkste oorzaak van een maagzweer is de Helicobacter pylori bacterie. In het verleden was ging men er vaak vanuit dat te veel maagsap en stress de oorzaken van een maagzweer waren. Stress en ook andere factoren, zoals roken, kunnen de klachten wel verergeren maar in principe niet veroorzaken.
Een tweede oorzaak van een maagzweer is het gebruik van aspirine en bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s), ibuprofen, naproxen en diclofenac.
- Helicobacter pylori bacterie
De Helicobacter pylori bacterie is in verreweg de meeste gevallen de oorzaak van het ontstaan van een maagzweer. De Helicobacter pylori is één van de weinige bacteriën die kan overleven in de zure omgeving van de maag. Besmetting met de Helicobacter pylori bacterie vindt meestal plaats op jonge leeftijd. Wanneer de bacterie in de maag zit en niet wordt bestreden, dan kan hij levenslang in de maag aanwezig blijven. Ongeveer 20% van de mensen die besmet zijn met de bacterie krijgt een maagzweer. - Medicatie
Maagzweren kunnen ook worden veroorzaakt door het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers en aspirine. Enkele voorbeelden van deze ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) zijn Diclofenac, Ibuprofen en Naproxen. Deze medicijnen worden door de huisarts of specialist voorgeschreven, maar zijn ook vrij verkrijgbaar bij apotheek en/of drogist. In verband met de bijwerkingen is het belangrijk om met de huisarts te bespreken of u deze medicijnen veilig kunt gebruiken. Soms is het noodzakelijk om samen met de pijnstiller een maagbeschermend medicijn te gebruiken.
Behandeling
Als de Helicobacter pylori bacterie de oorzaak is van de maagzweer wordt vaak behandeld met twee verschillende antibiotica en een maagzuurremmer. De antibiotica zorgen ervoor dat de Helicobacter bacterie verdwijnt en de maagzuurremmer bevordert de genezing van de maagzweer. In ongeveer 90% van de gevallen is de Helicobacter pylori bacterie na deze medicijnenkuur verdwenen: de klachten verdwijnen en komen niet meer terug.
Als er geen infectie met de Helicobacter pylori wordt aangetoond, wordt normaal gesproken alleen maagzuurremmers voorgeschreven. Door het maagsap (tijdelijk) minder of niet zuur te maken, kan het gat in de slijmvlieslaag herstellen.