De maag is een erg belangrijk onderdeel van het menselijk spijsverteringskanaal. In de maag wordt namelijk het voedsel voorbereid op de vertering.
Aan de binnenzijde van de maag, bedekt een dikke slijmvliesvlaag de maagwand.
De klieren in het maagslijmvlies produceren maagsap dat onder andere zoutzuur en spijsverteringsenzymen bevat. De bacteriën uit het voedsel worden gedood door het zoutzuur. Daarnaast activeert het zoutzuur de spijsverteringsenzymen in de klieren.
De buitenzijde van de maag bestaat uit een dikke spierlaag die ervoor zorgt dat het voedsel wordt gemalen en wordt vermengd met het maagsap. Bij de uitgang van de maag zit een sluitspier (de pylorus genoemd). Deze sluitspier zorgt ervoor dat het voedsel in kleine hoeveelheden de maag kan verlaten.
Voedsel dat de maag verlaat, komt in het eerste deel van de dunne darm terecht: de twaalfvingerige darm.In de twaalfvingerige darm worden spijsverteringssappen (alvleeskliersappen en galvloeistof) aan het voedsel toegevoegd. Deze sappen zijn nodig voor de vertering van vetten, suikers en eiwitten.
Wat is het syndroom van Zollinger-Ellison
Het syndroom van Zollinger-Ellison is een zeldzame, ernstige aandoening met kleine tumoren in de dunne darm (twaalfvingerige darm) of alvleesklier. Deze tumoren worden ook wel neuro-endocriene tumoren genoemd (NET).
Deze tumoren produceren het hormoon gastrine waardoor er een extra aanmaak van maagzuur is. Door de overproductie van maagzuur kunnen ernstige zweren in de slokdarm, maag en dunne darm ontstaan.
Oorzaken
In de meeste gevallen is de oorzaak onbekend. In sommige gevallen is het syndroom van Zollinger onderdeel van een erfelijke ziekte: het MEN-syndroom (Multipele Endocriene Neoplasie). Het MEN-syndroom is een ziekte waarbij tumoren kunnen voorkomen in de alvleesklier, bijschildklier, hypofyse, bijnieren, maag, longen en de thymus (zwezerik).
Symptomen en klachten
De verhoogde productie van maagzuur zijn voornamelijk de oorzaak van de klachten bij het syndroom van Zollinger-Ellison. Veel patiënten met dit syndroom hebben last van zweertjes in de maag en/of de twaalfvingerige darm.
Deze zweertjes veroorzaken klachten die vergelijkbaar zijn bij een maagzweer zoals een drukkende, zeurende pijn in de linker bovenbuik. Ook komen klachten als misselijkheid, braken, opboeren en diarree voor.
Brandend maagzuur
Veel mensen met het syndroom van Zollinger-Ellison hebben last van brandend maagzuur. De medische naam voor brandend maagzuur is ‘reflux’. Reflux is het omhoog stromen van zure maaginhoud in de slokdarm.
Brandend maagzuur kan verschillende klachten veroorzaken zoals bijvoorbeeld pijn in de buurt van het borstbeen en oprispingen. Bij het Zollinger-Ellison Syndroom ontstaan deze klachten door de verhoogde productie van maagzuur als gevolg van de verhoogde gastrine productie.
Soms komen er ook maagbloedingen voor. Een maagbloeding kunt u het beste herkennen aan het braken van bloed of aan een pikzwarte, teerachtige ontlasting (melaena).
Diagnose van het syndroom van Zollinger-Ellison
Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk waarmee de specialist de diagnose kan stellen. Vaak is een combinatie van onderstaande onderzoeken nodig:
- Bloedonderzoek:
Een verhoogd gastrine-gehalte in het bloed kan worden aangetoond door middel van bloedonderzoek. Verder kan de stof chromogranine-A in het bloed worden aangetoond. Dit is een gevoelige tumormarker (merkstof) voor alle neuro-endocriene tumoren (NET) en dus ook voor een gastrinoom.
NB. Een verhoogde chromogranine-A wijzen op een NET maar is echter geen bewijs. - MRI-scan of CT-scan:
Met behulp van beeldvormend onderzoek (MRI of CT-scan) kunnen tumoren worden opgespoord. Een CT-scan is beeldvormend onderzoek met behulp van röntgenstraling. Bij een MRI-scan wordt er gebruik gemaakt van een magnetisch veld. Met deze technieken kunnen ook eventuele uitzaaiingen in de lever opgespoord worden. - Octreotidescan of MIGB-scan:
Bij deze twee onderzoeken wordt een speurdosis van een radioactieve stof ingediend. Met behulp van een speciale camera wordt gekeken of deze stof zich bindt aan de tumorcellen. Op deze manier kunnen de tumor en eventuele uitzaaiingen in beeld worden gebracht en eventueel kan deze stof in een hogere dosis als behandeling worden toegepast. - Gastroscopie:
Een gastroscopie is een kijkonderzoek van de maag. Tijdens dit onderzoek kunnen talrijke maagzweren aangetoond worden in de maag en de twaalfvingerige darm. Ook zijn soms grove plooien in het maagslijmvlies te zien. Dit wijst sterk in de richting van het Zollinger-Ellison syndroom.Een kijkonderzoek van de maag gebeurt met behulp van een flexibele slang met aan het uiteinde een camera en een lampje. De arts kan met de endoscoop via de mond en slokdarm in de maag en twaalfvingerige darm kijken.Tijdens het onderzoek kan de arts biopten (hapjes weefsel) nemen. Deze worden vervolgens in het laboratorium onderzocht. - Endo-echografie:
Met behulp van endoscopische echografie kunnen kleine tumoren in de dunne darm, alvleesklier en de galwegen opgespoord worden. Een endoscopische echo is een inwendige echo die gemaakt wordt tijdens een kijkonderzoek (endoscopie). De arts maakt het echoapparaat vast op de endoscoop. Via de mond, slokdarm en maag kunnen beelden van de alvleesklier en galwegen gemaakt worden.
Behandeling
De behandeling van dit syndroom is bij voorkeur een operatie. De aanwezigheid van uitzaaiingen kan belangrijk zijn bij het bepalen van de behandeling.
Behalve een operatie is ook behandeling met medicijnen mogelijk:
- Vrijwel alle patiënten krijgen maagzuurremmers voorgeschreven om de productie van het maagzuur te verminderen. Door het gebruik van maagzuurremmers is de kans dat zweertjes ontstaan ook veel kleiner. Ook kunnen bestaande zweertjes gemakkelijker genezen als u maagzuurremmers slikt. Ook andere klachten zoals reflux (brandend maagzuur) zullen verminderen.
- Injecties met het medicijn octreotide (Sandostatine®). Dit is een hormoonpreparaat dat de klachten aanzienlijk kan verminderen.
- Behandeling met kankerremmende medicijnen (chemotherapie).